آبسه دندان: راهنمای خطرات، علل، علائم و درمان

مقالات دندانپزشکی

خرداد ۱۸, ۱۴۰۳
توسط مدیر سایت

آیا نگران آبسه دندان هستید؟ یا شاید فرزند شما دچار آبسه شده و به دنبال راه درمان آن هستید؟

آبسه دهان یک مشکل جدی پزشکی است که باید به سرعت به آن رسیدگی شود. همچنین به دلیل درد شدید ناشی از آبسه دندان، تمایل دارید هر چه زودتر آن را درمان کنید.

خوشبختانه، دندانپزشک شما می تواند با ارائه درمان سریع آبسه دندان، از جمله آنتی بیوتیک در صورت شدید بودن عفونت دهان، به شما کمک کند.

اگر احساس می کنید به مراقبت فوری یا تسکین درد نیاز دارید، آیا می دانستید که می توانید همین حالا برای مشاوره آنلاین با یک دندانپزشک با مطب های دندانپزشکی ما ارتباط برقرار کنید؟ این خدمتی است که توسط مطب های دندانپزشکی ما ارائه می شود.

برای کمک به شما در یادگیری بیشتر در مورد آبسه دهان، در این مقاله به سوالات زیر پاسخ خواهیم داد:

آبسه دندان چیست؟
چه عواملی باعث ایجاد آبسه دندان می شود؟
به چه علائم آبسه دندان باید توجه کرد؟
درمان آبسه دندان شامل چه مواردی است؟
بهترین آنتی بیوتیک ها برای آبسه دندان کدامند؟
چگونه می فهمید که عفونت دندان گسترش یافته است؟

همچنین نکاتی برای پیشگیری از عفونت دهان و حفظ سلامت دهان شما ارائه خواهیم داد.

قبل از شروع، اگر همین حالا نیاز به صحبت با دندانپزشک در مورد عفونت دارید و نمی توانید به مطب مراجعه کنید، می توانید به صورت آنلاین با یک دندانپزشک مشورت کنید:

آبسه دندان چیست؟

آبسه دندان یا آبسه دهانی، کیسه ای چرکی است که در اثر شکسته شدن بافت توسط عفونت باکتریایی ایجاد می شود. به طور معمول، این آبسه دهانی به صورت یک برجستگی چرکی روی لثه قابل مشاهده است. آبسه می تواند در قسمت های مختلف بدن شکل بگیرد. آبسه ها یک مکانیسم دفاعی طبیعی هستند که هدفشان جلوگیری از رسیدن عفونت به سایر نواحی است. تجمع چرک ناشی از آبسه معمولا بسیار دردناک است.

توانایی تشخیص آبسه در لثه یا دهان بسیار مهم است.

لثه ها و خود دندان ها هر دو در معرض خطر ابتلا به آبسه دهانی قرار دارند. آبسه دندان در دهان می تواند ساختار پریودنتال (پایه نگهدارنده دندان ها) و استخوان فک را از بین ببرد و باعث آسیب های غیر قابل ترمیم شود. در برخی موارد، ممکن است به کشیدن دندان (tooth extraction) نیاز باشد.

با درک علائم آبسه دندان و مراجعه به دندانپزشک برای درمان عفونت دندان به محض نگرانی، می توانید احتمال عفونت بیشتر و عوارض آن را کاهش دهید.

انواع آبسه دندان

سه نوع اصلی آبسه دهانی وجود دارد: آبسه لثه‌ای (gingival)، پریودنتال (periodontal) و پری‌آپیکالی (periapical). عامل تمایز این انواع، محل شکل‌گیری آبسه است.

آبسه لثه‌ای (gingival abscess)

آبسه لثه‌ای یا آبسه‌ی روی لثه، کیسه‌ای چرکی است که روی سطح بافت لثه در خط لثه دندان‌ها (gingiva) ایجاد می‌شود. برای برخی افراد، آبسه لثه‌ای شبیه به یک جوش روی لثه به نظر می‌رسد. این نوع آبسه دهانی روی لثه اغلب ناشی از آسیب خارجی به لثه است، مانند گیر کردن غذا بین لثه و دندان. همچنین، استفاده از خلال دندان و فرو رفتن آن در لثه می‌تواند باعث ایجاد آبسه لثه‌ای شود.

در صورت تشخیص زودهنگام، درمان و بهبودی از آبسه لثه‌ای نسبتا آسان است. با این حال، اگر آبسه لثه‌ای درمان نشود، می‌تواند به آبسه پریودنتال تبدیل شده و آسیب بیشتری به دهان وارد کند.

آبسه پریودنتال (periodontal abscess)

برخلاف آبسه لثه‌ای، این نوع آبسه دندان در عمق جیب‌های لثه‌ای ایجاد می‌شود. از آنجایی که چرک جایی برای خروج ندارد، آبسه دهانی به بافت و استخوان فک اطراف گسترش می‌یابد.

آبسه پری آپیکال (Periapical abscess)

این نوع آبسه دهانی در پالپ نرم دندان شروع می شود، که معمولا به دلیل پوسیدگی عمیق داخل دندان است. هنگامی که پوسیدگی دندان مینای محافظ و عاج دندان را از بین می برد، باکتری ها می توانند به اعصاب و پالپ دندان نفوذ کنند.

چرک ناشی از این عفونت ممکن است در خط لثه دندان ظاهر شود، شبیه به آبسه لثه، اما به طور معمول در انتها به بافت اطراف که ملتهب می شود، ختم می شود.

آبسه دندان عقل (Wisdom tooth abscess)

آبسه دندان عقل نوعی رایج از آبسه پری آپیکال است، زیرا تمیز کردن انتهایی ترین دندان ها دشوارتر است. علاوه بر این، برای دندانپزشک تشخیص پوسیدگی روی این دندان ها و درمان زودهنگام آنها سخت تر است.

مراحل تشکیل آبسه دندان

مراحل مختلف تشکیل آبسه دندان را می توان به سه بخش خلاصه کرد:

1. پوسیدگی دندان: این اولین مرحله از ایجاد آبسه دندان است. تجمع باکتری روی سطح دندان منجر به ایجاد پلاک می شود. پلاک باعث فرسایش مینای دندان شده و حفره ایجاد می شود (اینجا را ببینید که حفره دندان چگونه است). باکتری ها راه خود را از طریق دندان و به لایه عاج باز می کنند. هنگامی که باکتری ها از عاج عبور کرده و وارد پالپ شوند، روند تشکیل آبسه دندان آغاز می شود.

2. عفونت پالپ: مرحله دوم از مراحل تشکیل آبسه دندان، عفونت پالپ (Pulpitis) است. باکتری ها اکنون در پالپ دندان قرار دارند و باعث عفونی شدن آن می شوند. اعصاب شروع به از بین رفتن می کنند، سیستم ایمنی بدن به دنبال مبارزه با عفونت رفته و التهاب بیشتری ایجاد می شود. چرک در اطراف ریشه در حال مرگ دندان تشکیل شده و باعث ایجاد آبسه دندانی می شود.

3. گسترش عفونت دهان: اگر آبسه دندان به مرحله سوم برسد، می تواند باعث سرایت عفونت به سایر قسمت های دهان شود. آبسه دندان ممکن است به بافت استخوانی آسیب برساند و در امتداد استخوان فک گسترش یابد. در صورت عدم درمان، حتی می تواند کشنده باشد.

علل آبسه دهان

به طور طبیعی، دهان شما حاوی باکتری است و در صورت عدم رعایت بهداشت دهان، این باکتری ها روی دندان ها و لثه ها پلاک تشکیل می دهند. عفونت های دندان زمانی ایجاد می شوند که اسید تولید شده توسط پلاک شروع به پوسیدگی دندان یا لثه کند.

همانطور که در بالا ذکر شد، آبسه ها بیشتر زمانی اتفاق می افتند که پوسیدگی دندان درمان نشود و گسترش یابد. سایر دلایل احتمالی عفونت عبارتند از:

بیماری لثه (gingivitis)
ترک خوردگی دندان
ضربه
عوارض ناشی از جراحی دندان مانند ایمپلنت، عصب کشی و کشیدن دندان
مسواک زدن خشن دندان
گیر کردن غذا بین دندان ها و لثه

افراد با بهداشت دهان ضعیف به دلیل افزایش تجمع پلاک، بیشتر در معرض ابتلا به آبسه دهان هستند. هر گونه آسیب یا جراحی دندان و لثه می تواند با در معرض باکتری قرار دادن قسمت های حساس دهان، احتمال عفونت را افزایش دهد.

علاوه بر این، افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت دندان که منجر به آبسه دهان می شود، قرار دارند. سیستم ایمنی بدن تحت تأثیر برخی شرایط زمینه ای سلامت مانند دیابت قرار می گیرد. برخی از درمان های پزشکی مانند شیمی درمانی نیز باعث کاهش سیستم ایمنی طبیعی بیمار می شوند.

در حالی که هیچ یک از این موارد به طور خودکار منجر به آبسه دندان یا لثه نمی شود، اما همه آنها عواملی هستند که خطر ابتلا به عفونت دهان را افزایش می دهند.

علائم آبسه دندان

در اکثر موارد، علائم دندان عفونی خفیف نیستند. در عوض، علائم آبسه دندان به احتمال زیاد شامل درد شدید و مشکل در غذا خوردن می شود. به طور خاص، علائم آبسه دندان عبارتند از:

درد ضربان دار مداوم: دردی که به طور مداوم در دندان احساس می شود و به صورت ضربان دار است.

درد هنگام ضربه زدن به دندان: ضربه زدن ملایم به دندان باعث ایجاد درد شدید می شود.

افزایش درد هنگام خوردن غذاها یا نوشیدنی های داغ یا سرد: مصرف غذا یا نوشیدنی های گرم یا سرد، باعث افزایش درد دندان می شود.

ناراحتی بیشتر هنگام جویدن غذا: جویدن غذا یا فشار آوردن روی دندان، باعث ناراحتی و درد بیشتر می شود.

طعم بد و تلخ در دهان ناشی از چرک: خارج شدن چرک از آبسه می تواند باعث ایجاد طعم بد و تلخ در دهان شود.

بوی بد دهان ناشی از عفونت: عفونت ناشی از آبسه باعث ایجاد بوی بد دهان می شود.

تورم و قرمزی صورت یا لثه: ناحیه اطراف دندان عفونی شده و لثه ممکن است متورم، قرمز و حساس شود.

خونریزی لثه: ممکن است لثه اطراف دندان عفونی دچار خونریزی شود.

دندان لق و/یا تغییر رنگ یافته: دندانی که دچار آبسه شده است ممکن است لق شود و تغییر رنگ دهد.

یک برجستگی به اندازه نخود روی لثه یا جوش داخل دهان: در برخی موارد، یک برجستگی کوچک به اندازه نخود روی لثه یا یک جوش در داخل دهان در محل آبسه ایجاد می شود.

علائم جدی‌تر آبسه دندان که ممکن است نشان دهنده عوارض آبسه دندان باشد، عبارتند از:

· تب

· سردرد

· حالت تهوع

· اسهال

· تورم غدد لنفاوی

· انتشار درد به فک، گوش یا گردن در همان طرف دندان عفونی شده

· مشکل در باز کردن دهان (تریسموس)

· مشکل در تنفس یا بلع (دیسفاژی)

· خستگی عمومی

علائم عفونت دندان معمولاً به طور ناگهانی ظاهر می شوند. ممکن است ظرف چند ساعت، درد شدیدی را تجربه کنید.

درمان آبسه دندان: چرا دارو به تنهایی کافی نیست؟

آبسه دندان یک عفونت باکتریایی است که معمولاً در ریشه دندان یا نواحی اطراف آن رخ می‌دهد و منجر به تورم، درد شدید، و تجمع چرک می‌شود. اگرچه داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند به طور موقت عفونت را کاهش دهند، اما بدون درمان دندانپزشکی مناسب، آبسه دندان به طور کامل درمان نخواهد شد. این مقاله به بررسی این موضوع می‌پردازد که چرا درمان دندانپزشکی در کنار مصرف دارو برای رفع کامل آبسه دندان ضروری است.

آبسه دندان چیست؟

آبسه دندان یک عفونت موضعی در ریشه دندان یا لثه است که در اثر نفوذ باکتری‌ها به دندان یا بافت‌های اطراف آن ایجاد می‌شود. این وضعیت معمولاً به دلیل پوسیدگی دندان، ترک‌های عمیق دندان یا آسیب‌های دندانی رخ می‌دهد. باکتری‌ها از طریق این نواحی وارد بافت‌های نرم دندان و عصب‌ها شده و باعث ایجاد عفونت می‌شوند. بدن به این عفونت واکنش نشان می‌دهد و سلول‌های سفید خون برای مقابله با باکتری‌ها وارد ناحیه می‌شوند. نتیجه این واکنش، تجمع چرک در منطقه عفونی است که به شکل آبسه دیده می‌شود.

نقش داروها در درمان آبسه دندان

داروهای مورد استفاده برای درمان آبسه دندان شامل آنتی‌بیوتیک‌ها، مسکن‌ها، و ضد التهاب‌ها هستند. آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند به کاهش عفونت کمک کنند، اما تنها به عنوان یک راه‌حل موقت عمل می‌کنند. آن‌ها عفونت باکتریایی را محدود کرده و گسترش آن را به سایر بخش‌های بدن کاهش می‌دهند، اما نمی‌توانند علت اصلی آبسه، که معمولاً پوسیدگی یا عفونت ریشه دندان است، را برطرف کنند.

محدودیت‌های درمان با دارو

عدم دسترسی به منبع عفونت: آنتی‌بیوتیک‌ها به طور سیستماتیک عمل می‌کنند و در بدن جریان می‌یابند، اما قادر به نفوذ کامل به عفونت‌های محصور در ساختارهای پیچیده دندان نیستند. آبسه دندان معمولاً یک عفونت موضعی است که چرک و باکتری‌ها در آن محصور شده‌اند. در نتیجه، داروها نمی‌توانند به طور مستقیم به منبع عفونت دسترسی پیدا کنند و آن را به طور کامل از بین ببرند.
بازگشت عفونت: حتی اگر مصرف آنتی‌بیوتیک به طور موقت علائم آبسه دندان را کاهش دهد، با قطع دارو، عفونت می‌تواند دوباره فعال شود. اگر منبع عفونت، مانند پوسیدگی یا ترک دندان، به طور مکانیکی (از طریق درمان‌های دندانپزشکی) برطرف نشود، احتمال بازگشت عفونت وجود دارد.
تجمع چرک: چرک موجود در آبسه دندان باید تخلیه شود. آنتی‌بیوتیک‌ها به تنهایی قادر به تخلیه چرک نیستند و برای این منظور نیاز به یک مداخله دندانپزشکی مانند برش و تخلیه یا درمان ریشه (عصب‌کشی) وجود دارد. اگر چرک تخلیه نشود، فشار ناشی از آن می‌تواند درد شدیدی ایجاد کند و عفونت را به سایر بافت‌ها گسترش دهد.
گسترش عفونت: اگر آبسه دندان به موقع درمان نشود، عفونت ممکن است به سایر نواحی بدن مانند فک، گردن، سینوس‌ها یا حتی قلب و مغز گسترش یابد. در چنین مواردی، داروها به تنهایی نمی‌توانند جلوی این گسترش را بگیرند و نیاز به مداخله فوری دندانپزشکی وجود دارد.

چرا درمان دندانپزشکی ضروری است؟

درمان دندانپزشکی نقش کلیدی در درمان کامل آبسه دندان دارد، زیرا به علت اصلی عفونت پرداخته و مشکلات ساختاری دندان را که باعث ایجاد آبسه شده‌اند، برطرف می‌کند. درمان دندانپزشکی ممکن است شامل روش‌های زیر باشد:

درمان ریشه (عصب‌کشی): یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان آبسه دندان، درمان ریشه است. در این روش، دندانپزشک با استفاده از ابزارهای خاص، قسمت عفونی دندان را تخلیه کرده و کانال‌های ریشه را تمیز و ضدعفونی می‌کند. سپس فضای تخلیه شده با مواد مخصوصی پر می‌شود تا از ورود دوباره باکتری‌ها جلوگیری شود. درمان ریشه علاوه بر از بین بردن منبع عفونت، به حفظ دندان نیز کمک می‌کند.
برش و تخلیه: در برخی موارد، زمانی که آبسه بسیار بزرگ شده و چرک زیادی در آن تجمع یافته است، دندانپزشک ممکن است تصمیم به برش و تخلیه آبسه بگیرد. در این روش، با یک برش کوچک، چرک و مایعات عفونی تخلیه می‌شود تا فشار کاهش یابد و عفونت کنترل شود. این روش معمولاً همراه با مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها انجام می‌شود تا عفونت به طور کامل از بین برود.
کشیدن دندان: در مواردی که دندان آسیب دیده به حدی شدید است که قابل ترمیم نیست، دندانپزشک ممکن است تصمیم به کشیدن دندان بگیرد. با کشیدن دندان، منبع عفونت به طور کامل حذف می‌شود و از گسترش بیشتر عفونت جلوگیری می‌گردد.

عواقب عدم درمان دندانپزشکی

اگر آبسه دندان به موقع و به طور کامل درمان نشود، می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند. برخی از عواقب عدم درمان دندانپزشکی عبارتند از:

گسترش عفونت به سایر نواحی: عفونت آبسه دندان می‌تواند به بافت‌های اطراف مانند فک، گردن و حتی سینوس‌ها گسترش یابد. در موارد شدیدتر، عفونت ممکن است وارد جریان خون شده و باعث عفونت‌های سیستمیک خطرناک مانند سپسیس شود.
از دست دادن دندان: بدون درمان مناسب، عفونت آبسه دندان می‌تواند منجر به تخریب بافت دندان و از بین رفتن کامل دندان شود. علاوه بر این، ساختارهای پشتیبان دندان مانند استخوان فک نیز ممکن است آسیب ببینند.
تشکیل کیست یا گرانولوما: در صورت عدم درمان، آبسه ممکن است به کیست تبدیل شود که نیاز به جراحی دارد. کیست‌های دندانی می‌توانند ساختار استخوانی اطراف دندان را تخریب کنند و باعث درد و ناراحتی شوند.
خطر عفونت در اندام‌های حیاتی: عفونت ناشی از آبسه دندان می‌تواند به اندام‌های حیاتی مانند قلب و مغز گسترش یابد. اندوکاردیت (عفونت لایه داخلی قلب) و آبسه مغزی از عوارض نادر اما خطرناک آبسه دندان‌های درمان‌نشده هستند.

پیشگیری از آبسه دندان

بهترین راه برای جلوگیری از بروز آبسه دندان، رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک است. مسواک زدن روزانه، استفاده از نخ دندان، و مصرف کمتر مواد غذایی شیرین می‌تواند به حفظ سلامت دندان‌ها و پیشگیری از پوسیدگی و ایجاد آبسه کمک کند. همچنین، مراجعه به دندانپزشک برای معاینه‌های دوره‌ای و تشخیص زودهنگام مشکلات دندانی می‌تواند از بروز آبسه جلوگیری کند.

نتیجه‌گیری

آبسه دندان یک عفونت جدی است که نیاز به درمان فوری و مناسب دارد. اگرچه داروها می‌توانند به طور موقت علائم را کاهش دهند و عفونت را محدود کنند، اما بدون مداخله دندانپزشکی، عفونت به طور کامل درمان نمی‌شود و احتمال بازگشت آن وجود دارد. درمان‌های دندانپزشکی مانند درمان ریشه، برش و تخلیه یا کشیدن دندان، راه‌حل‌های اصلی برای رفع علت اصلی عفونت و جلوگیری از عوارض جدی آبسه دندان هستند. بنابراین، ترکیب داروها و درمان دندانپزشکی بهترین روش برای مقابله با آبسه دندان و حفظ سلامت دهان و دندان است.